Poświęcona palma chroni przed czarami i wszelkim złem – tak mówi tradycja. Dlatego domownicy powinni nawzajem uderzać się palmą przyniesioną z kościoła.
Zwyczaj okładania się święconą palmą kultywowany jest m.in. we wsi Łyse na Kurpiach. Tu od ponad 40 lat organizowany jest konkurs na największą i najpiękniejszą palmę wielkanocną.
Wielki dzień za tydzień
Wschodnia Polska to obszar, na którym tradycja związana z palmami wielkanocnymi była i jest najbardziej rozpowszechniona. To tereny, które po dziś dzień słyną w całej Polsce z wytwarzania palm gigantycznych rozmiarów. Zdarzają się takie, które sięgają nawet kilkunastu metrów. Najsłynniejsze strzeliste palmy wielkanocne powstają we wsiach Łyse i Kadzidło. Równie sławne i równie piękne są palmy z Lipnicy Murowanej i z Rabki w woj. małopolskim. Te robi się z pęku witek wierzbowych lub leszczynowych. Czub zaś tworzą bazie oraz gałązki jodły.
Po co wyplata się palmy? Według wierzeń długa palma zapewnia jej twórcom równie długie i szczęśliwe życie, a okładanie się nią dodatkowo chroni przed chorobami i głodem. Zgodnie ze zwyczajem od piękna palmy zależała dorodność dzieci.
Aby zapewnić sobie i innym domownikom życie w zdrowiu i dostatku, wystarczyło dotknąć palmą wszystkich domowników, zwierząt oraz ścian domu budynków inwentarskich. Jednocześnie należało wypowiedzieć sekwencję: „Palma bije, nie zabije. Wielki dzień za tydzień”.
Leszczyna i cis
Jak zrobić palmę, która zapewnia szczęśliwe życie w zdrowiu i dostatku?
Wystarczy wziąć długi leszczynowy kij. Równie dobrze sprawdza się gałąź z młodej sosny. Potrzebne będą także gałązki borowiny, jałowca, widłaka, bukszpan i cis. Wytrawne gospodynie do ozdoby używają kolorowej bibułki. Robią z niej wielobarwne kwiaty. Niezbędnym dekoracyjnym elementem każdej palmy jest również wstążka.
– Im więcej kolorów, tym ładniejsza palma – zapewnia Wiesława Bogdańska z Kadzidła na Kurpiach, która od dziecka robi palmy, ale jak sama przyznaje, z najwyższych palm w Polsce słynie wieś Łyse. Sięgać mogą nawet 12 m. Te z Kadzidła mają zaledwie 4 m wysokości. Uwicie ich to zajęcie dla wszystkich członków rodziny na cały Wielki Post. Potrzeba bowiem minimum pięciuset kwiatów zrobionych z kolorowej bibuły. Dopiero na tydzień przed Niedzielą Palmową zaczyna się wicie i wyplatanie z kwiatów palm.
Dorota Słomczyńska
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Wierzenia związane z palmą
- Połknięcie tzw. kotków z bazi, z których zrobiona jest palma, łagodzi bóle głowy i gardła. Moc uzdrawiania ma także napar przygotowany ze sproszkowanych bazi.
- Bazie zmieszane z ziarnem siewnym położone pod pierwszą zaoraną skibę zapewniają urodzaj.
- Ochronę pola przed gradobiciem i burzami miały dawać zatknięte w ziemię krzyżyki z palmowych gałązek.
- Aby palma chroniła dom przed uderzeniem pioruna, w czasie burzy trzeba ją było wystawić w oknie.
- Gałązkami palmowymi pędzono krowy na pastwisko pierwszy raz w roku.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------