Badania profilaktyczne? To one ratują zdrowie i życie!
Wydawnictwo PWR, Grupa Cogito oraz ALAB laboratoria rozpoczęły szeroko zakrojona akcję profilaktyczną pod nazwą "Postaw na zdrowie". Zachęcamy do wzięcia w niej udziału - dajemy możliwośc pobrania 15% zniżki na wszystkie badania profilaktyczne w ALAB laboratoria.
Często boimy się samych badań, bo wydaje się nam, że „złe wyniki” oznaczają ciężką chorobę i problem zdrowotny. Albo uważamy, że jeśli nie chodzimy do lekarza, to nie ma choroby. To błąd, bo choroby przewlekłe rozwijają się w sposób podstępny przez wiele lat, nie dając widocznych objawów. Jedynym dostępnym sposobem rozpoznania takiej choroby są regularne badania laboratoryjne.
Badania laboratoryjne są powszechnie dostępną formą profilaktyki zdrowotnej. Ale co to dokładnie znaczy? Jakie badania powinniśmy wykonywać i po co?
Regularne wykonywanie badań laboratoryjnych, czyli np. z krwi, moczu, kału, pozwala nam wyprzedzić objawy choroby i rozpoznać ją na bardzo wczesnym etapie, w którym zazwyczaj nie trzeba wkraczać z leczeniem farmakologicznym. Bardzo często wystarczą wtedy korekta diety, zwiększenie aktywności fizycznej, prowadzenie regularnego trybu życia, aby choroba przestała się rozwijać. Szczególnie ważne jest więc wykonywanie określonych badań w sytuacji, kiedy w rodzinie występują choroby przewlekłe, bo to pozwala nam monitorować nasze zdrowie.
Kiedy i jakie?
Mimo że o badaniach profilaktycznych często przypominają nam bliscy lub lekarze rodzinni, to i tak lekceważymy ich zalecenia. Jakie badania powinniśmy regularnie wykonywać? Rekomendacje medyczne wskazują kilka.
1. Badanie poziomu glukozy na czczo – jeśli jesteśmy zdrowi, powinniśmy takie badanie wykonywać co trzy lata począwszy od 45. roku życia. Natomiast jeśli dotyczy nas jedna z poniższych sytuacji, a niestety większości z nas dotyczy, badanie powinniśmy przeprowadzać co rok, niezależnie od wieku:
· jeśli mamy nadwagę lub otyłość (BMI ≥ 25 kg/m² lub obwód talii > 80 cm (kobiety) i > 94 cm (mężczyźni),
· jeśli ktoś w naszej rodzinie choruje na cukrzycę (rodzice/rodzeństwo),
· jeśli mamy podwyższone ciśnienie tętnicze krwi (≥ 140/90 mm Hg) i/lub cierpimy na inną chorobę układu krążenia,
· jeśli mamy podwyższone parametry lipidów (stężenie cholesterolu frakcji HDL < 40 mg/dl lub/i trójglicerydów > 150 mg/dl),
· jeśli prowadzimy siedzący tryb życia,
· jeśli w poprzednim pomiarze wystąpił tzw. stan przedcukrzycowy, czyli poziom glukozy ≥ 100 mg/dl,
· jeśli w ciąży wystąpiła cukrzyca ciążowa i/lub dziecko urodziło się z masą ciała > 4 kg.
Pamiętajmy, że cukrzyca należy właśnie do tych chorób, które przez kilka lat mogą podstępnie się rozwijać i nie dawać żadnych objawów. Dlatego okresowy pomiar poziomu glukozy jest tak naprawdę jedynym sposobem na wczesne rozpoznanie schorzenia, wczesne leczenie i zapobieganie rozwojowi choroby i jej powikłaniom.
2. Badanie poziomu lipidów – lipidogram, czyli pakiet badań pozwalający określić poziom cholesterolu całkowitego, trójglicerydów, LDL cholesterolu („złego cholesterolu”) i HDL cholesterolu („dobrego cholesterolu”). Czasem zdarza się, że lekarz zaleca zbadanie tylko poziomu cholesterolu całkowitego, ale należy pamiętać, iż cały lipidogram znacznie lepiej pokazuje, czy jesteśmy zagrożeni zachorowaniem na groźne choroby układu sercowo-naczyniowego.
Jeśli jesteśmy zdrowi, powinniśmy to badanie wykonywać co 5 lat. Dotyczy to również osób młodych, ponieważ badania pokazują, że aż 33,5% osób w wieku 18–34 lata ma podwyższony cholesterol!
Natomiast jeśli dotyczy nas jedna z poniżej podanych sytuacji, wykonujemy badanie raz w roku (lub zgodnie z zaleceniami lekarza):
· otyłość (BMI ≥ 30 kg/m² i/lub obwód w talii > 80 cm (kobiety) i > 94 cm (mężczyźni),
· choroby towarzyszące: cukrzyca typu II, choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze (≥ 140/90 mm Hg),
· rodzinne obciążenie przedwczesnym występowaniem chorób sercowo-naczyniowych (zawał serca, udar, choroba wieńcowa, nadciśnienie, zaburzenia lipidowe).
Panowie powinni pamiętać również o badaniu poziomu PSA – markera pomocnego w ocenie zagrożenia rakiem prostaty. Pierwsze oznaczenie powinno być wykonane w 40.–45. roku życia i jeśli początkowe stężenie PSA było < 1 ng/ml, to kolejne oznaczenie można wykonać po 8 latach. Natomiast dla wartości wyższej niż 1 ng/ml u panów w wieku 45–59 lat oraz wyższej niż 2 po 60. roku życia kolejne oznaczenia powinno się wykonywać z częstotliwością co 2–4 lata. Badania nie wykonujemy po 75. roku życia.
Badaniem profilaktycznym, o którym muszą pamiętać panie, jest cytologia. Począwszy od 25. roku życia powinna być wykonywana nie rzadziej niż raz na trzy lata.
Warto wziąć pod uwagę…
Jakie badania warto wykonać dodatkowo, chociaż nie ma rekomendacji, które określałyby, jak często je wykonywać? Na pewno morfologię, która jest kompleksem kilkunastu badań obrazujących stan ogólny naszego organizmu. Jest ważnym składnikiem wczesnej diagnostyki nowotworów krwi, ale pokazuje również dużo częstsze problemy zdrowotne, np. anemię.
Warto wspomnieć też o badaniu ogólnym moczu – jest pomocne w diagnostyce chorób nerek, zakażeń układu moczowego, ale także powikłań nadciśnienia tętniczego czy cukrzycy.
Konsultacja: dr Agata Strukow, ALAB laboratoria
