Wątroba nie boli, ale gdy jest obciążana śmieciowym jedzeniem, alkoholem czy truciznami z papierosów, buntuje się. Na szczęście ma ogromną zdolności regeneracji. Ale trzeba jej pomóc.
Wątroba jest organem wielofunkcyjnym. Często nie zdajemy sobie sprawy z roli, jaką odgrywa w naszym organizmie. Wątroba składa się z dwóch płatów. U człowieka jej masa wynosi ok. 1500–1700 g u dorosłego mężczyzny, a u kobiety 1300–1500 g, jednakże jej wypełnienie krwią zwiększa tę masę o dodatkowe 500–800 g. Wątroba jest krucha i może pęknąć nawet przy pozornie niegroźnym urazie.
Funkcje wątroby
Wątroba pełni różnorodne i złożone funkcje. Używając metafory, można powiedzieć, że przypomina duże przedsiębiorstwo, które prowadzi działalność produkcyjną, logistyczno- -magazynową z jednoczesnymi funkcjami oczyszczalni. Zachodzi w niej przemiana wielu substancji: lipidów, węglowodanów i białek. Jest również narządem o istotnych właściwościach odpornościowych.
W dużym skrócie można wyróżnić trzy funkcje wątroby. Pierwsza z nich dotyczy gospodarki węglowodanami. Wątroba wytwarza, gromadzi i uwalnia glukozę, co oznacza, że stanowi magazyn podstawowego materiału energetycznego. Zajmuje się także gospodarką tłuszczową, przekształcając węglowodany i białka w tłuszcze. Następną jej aktywnością jest gospodarka białkowa. W wątrobie wytwarzane jest 85% wszystkich białek znajdujących się w osoczu. Powstają w niej także aminokwasy niezbędne do dalszych syntez. Wątroba stanowi również ogromne źródło zapasów witamin A, D i B₁₂ oraz żelaza.
Drugą cechą funkcjonalną jest zdolność odtruwania. Wątroba neutralizuje rożne toksyny, w tym alkohol i amoniak, który przekształca w mocznik, a także powoduje przemianę leków. Wątroba jest także odpowiedzialna za przemianę hemu – składową hemoglobiny i innych związków białkowych – w bilirubinę wydalaną następnie do żółci. Żółć natomiast jest produktem złożonym, niezbędnym do trawienia tłuszczów.
Trzecią grupę zadań wątroby stanowią funkcje immunologiczne. Jedną z niezwykle ważnych czynności wątroby jest fagocytoza, czyli pochłanianie różnorakich cząstek pochodzących z tkanek lub przedostających się z zewnątrz, przede wszystkim z krwią z żyły wrotnej. Ulegają one degradacji w makrofagach wątrobowych, które wydzielają mediatory zapalenia, w tym cytokiny niezbędne we właściwym kształtowaniu się odpowiedzi odpornościowej.
Zdolności regeneracyjne wątroby
Wątroba ma cudowne wręcz zdolności regeneracji i rzadko skarży się na złe traktowanie. Często czujemy się więc bezkarni, nie dbając o nią. Nie jest to zbyt roztropna strategia. Wątrobie nie służy, gdy jemy nazbyt szybko, nieregularnie i tłusto. Nie jest amatorką wszelkiego rodzaju używek, jak alkohol, mocna kawa i papierosy, ale również nie służą jej grzyby i ostre przyprawy. Gdy dostarczamy jej tych niechcianych produktów okazjonalnie, wykazuje zrozumienie i radzi sobie sama. Jednakże gdy jest męczona systematycznie, buntuje się na poważnie. Zdolności regeneracyjne nie nadążają bowiem za procesami niszczenia, gdy podstawowy składnik diety stanowią szkodliwe tłuszcze, a alkohol spożywany jest nawet w niewielkich ilościach, ale każdego dnia. Jeszcze gorzej, gdy narząd dopadną wirusy zapalenia wątroby typu A, B lub C, a właściwe leczenie nie zostanie wdrożone na czas. Początkowo bowiem dochodzi do stanu zapalnego, a następnie pojawiają się pierwsze zwłóknienia wewnątrz narządu. Na koniec pojawia się marskość wątroby. Proces jest nieodwracalny i można go jedynie spowolnić.
Nie ma cudów, jest dieta
Aby żyć w przyjaźni z naszą wątrobą, nie potrzebujemy żadnych cudownych technik czy skomplikowanych rytuałów. Najprostszą i najbardziej naturalną kuracją oczyszczającą wątrobę jest właściwa dieta. Aby w pełni odtruć i odmłodzić wątrobę, potrzeba 8 tygodni. Wymagane jest jedynie spożywanie mniej obfitych posiłków, ale za to 5–6 razy dziennie, i dbanie, aby przez ten czas dieta zawierała właściwe produkty.
Wśród tych, które z pewnością ozdrowią wątrobę, znajdują się:
- warzywa: marchew, buraki, papryka, pomidory, czosnek, brukiew, kapusta, koperek, natka pietruszki, brokuły, pory;
- nasiona: fasola, groszek, soczewica, ryż, siemię lniane, soja, orzechy włoskie, migdały, kiełki nasion strączkowych;
- pieczywo gruboziarniste;
- miód, melasa, chałwa wysokiej jakości;
- ryby morskie;
- tłuszcze: oliwa i oleje roślinne tłoczone na zimno;
- zioła: mniszek lekarski;
- owoce świeże i suszone.
Wśród produktów całkowicie zakazanych jest oczywiście alkohol, ale są także takie, których powinniśmy unikać, jak mleko, sery, śmietana, masło, lody, margaryny, jajka, mięso czerwone, pieczywo białe, cukier, dżemy, czekolady, ciastka, słone paluszki czy prażone orzeszki.
Warto zrobić rachunek sumienia związany z dietą i uświadomić sobie, jak ważnym narządem dla organizmu jest wątroba.
W przewlekłych chorobach dróg żółciowych oraz przy uszkodzeniu miąższu możemy wspierać się również farmakologicznie. Szczególnie korzystny wpływ na wątrobę mają dwa zioła: wyciąg z nasion ostropestu plamistego zawierający sylimarynę, która działa ochronnie na komórki wątroby, i wyciąg z ziela karczocha, który bogaty jest w żółciopędną cynarynę. Preparaty z tymi ziołami mogą być bezpiecznie stosowane nawet przez długi czas. Wszystkie środki z tej grupy zaleca się osobom ze zwiększonym stężeniem cholesterolu, bowiem zmniejszają jego nagromadzenie w organizmie i zwiększają produkcję żółci. Doskonałe efekty przynoszą również suplementy diety oparte na fosfolipidach.
Dorota Słomczyńska