W pewnym wieku niemal wszyscy zaczynamy narzekać na bóle kręgosłupa, kolan, kostek nóg czy palców rąk. Najszybciej dolegliwości te dotykają osoby pracujące na powietrzu, narażone na działanie zimna czy wilgoci. Mówimy wtedy, że „łapie nas reumatyzm”. Czy to rzeczywiście reumatyzm? – pytanie kierujemy do Anny Cink, lekarza internisty z Poradni Help-Med w Łodzi.
Najczęstszą przyczyną dolegliwości ze strony narządu ruchu jest tzw. choroba zwyrodnieniowa stawów, popularnie nazywana reumatyzmem. Jest ona wynikiem działania czynników biologicznych i mechanicznych, które prowadzą do degradacji chrząstki stawowej i warstwy podchrzęstnej naszych kości. Choroba ta pojawia się najczęściej u osób w wieku 40–60 lat.
Początkowo choroba zwyrodnieniowa może nie dawać żadnych objawów lub mogą być one niewielkie. Podstawowym objawem jest ból stawu występujący podczas ruchu, a malejący w spoczynku. W cięższych postaciach występuje również w nocy. Charakterystyczne jest największe natężenie bólu podczas pierwszych ruchów po dłuższym bezruchu. Objawami są też: ograniczenie ruchomości w stawie, trzeszczenie podczas ruchu, zniekształcenia stawów. Choroba zwyrodnieniowa może dotyczyć wszystkich stawów, jednak najdotkliwsza jest choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa, bioder i kolan, ponieważ może prowadzić do inwalidztwa.
Jakie czynniki decydują o wystąpieniu tej choroby?
Podstawowymi czynnikami są: nadwaga, starszy wiek, osłabienie siły okołostawowych mięśni szkieletowych, praca zawodowa wymagająca np. częstego zginania kolan, a nawet intensywne uprawianie sportów wyczynowych w przeszłości, np. podnoszenie ciężarów, zapasy. U kobiet po menopauzie choroba może się nasilać. Choroba zwyrodnieniowa rozpoznawana jest na podstawie wywiadu lekarza z pacjentem i badania przedmiotowego, a potwierdzana jest badaniem radiologicznym.
Jakie są metody leczenia tej choroby i czy są one skuteczne?
Podstawowym celem leczenia jest zmniejszenie bólu i utrzymanie sprawności. Duże znaczenie ma edukacja chorego oraz zmniejszenie masy ciała w przypadku osób z nadwagą. Czasem wymagana jest zmiana pracy w przypadku dużych obciążeń stawów. Przydatny jest sprzęt rehabilitacyjny i zaopatrzenie ortopedyczne, np. laski, kule, wkładki korekcyjne do obuwia, właściwe nawyki w codziennym życiu, choćby poprawne podnoszenie ciężkich toreb. Nie wszyscy wiedzą, że nawet tak banalne czynności, jak wstawanie z łóżka czy zakładanie butów, też powinno odbywać się w pomocny dla naszego kręgosłupa sposób. Wstając z łóżka, najpierw powinniśmy obrócić się na bok, później podeprzeć na łokciu i usiąść, a dopiero potem wstać.
Jakie są sposoby leczenia dolegliwości związanych z tą chorobą?
W leczeniu farmakologicznym podstawową grupą leków są środki przeciwbólowe, do których zaliczamy paracetamol i niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. ibuprofen. Przy tym należy pamiętać, że długotrwałe ich przyjmowanie może, zwłaszcza u osób starszych, powodować dolegliwości dyspeptyczne (odbijanie, nudności, zgaga) i zwiększać ryzyko krwawienia z przewodu pokarmowego. Niesteroidowe leki przeciwzapalne można stosować zewnętrznie w postaci żeli, maści. W przypadku nasilenia dolegliwości bólowych lekarz może rozważyć podanie pacjentowi glikokortykosteroidów lub „dostawowo” kwasu hialuronowego. Bardzo duże korzyści przynosi rehabilitacja, dzięki której uzyskać można poprawę sprawności, utrzymanie zakresu ruchów, zwiększenie siły mięśniowej oraz zmniejszenie dolegliwości bólowych. W zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej stawów biodrowych i kolanowych może być konieczne leczenie operacyjne i zastąpienie chorego stawu przez endoprotezę.
A jak możemy sobie sami pomóc?
Choroba zwyrodnieniowa jest chorobą przewlekłą i postępującą prowadzącą do pogorszenia sprawności, dlatego bardzo ważne jest zapobieganie nadwadze od najmłodszych lat oraz utrzymanie dobrego stanu mięśni szkieletowych. Pomocne są np. spacery, pływanie, jazda na rowerze. Należy unikać noszenia ciężkich przedmiotów, chodzenia po nierównym podłożu, długotrwałego stania lub siedzenia z podwinięta nogą.
Rozmawiał Jarosław Poszepczyński
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Domowe sposoby radzenia sobie z dolegliwościami:
- Rób okłady z liści kapusty. Przyłóż na bolące miejsca rozbite tłuczkiem liście kapusty, owiń folią i pozostaw na noc.
- Pomimo bólu nie rezygnuj z ćwiczeń. Ruch wstrzymuje postępujące zniekształcenia stawów.
- Jedz więcej ryb morskich zawierających wielonienasycone kwasy tłuszczowe oraz omega-3 (makrela, łosoś, tuńczyk).
- Przygotuj rozgrzewającą kąpiel z dodatkiem szyszek i igliwia. Ok. 0,5 kg szyszek i igieł sosnowych zalej 2 litrami chłodnej wody. Podgrzewaj na małym ogniu aż do wrzenia. Dolej wywar do wanny.