Osteoporoza jest chorobą metaboliczną kości. Zwiększa ryzyko ich złamań. Cztery razy częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Pośrednio mają na nią wpływ żeńskie hormony płciowe, głównie estrogeny. Gdy jajniki przestają je wytwarzać, rośnie ryzyko wystąpienia choroby.
Im człowiek jest starszy, tym ryzyko wystąpienia osteoporozy większe. Najbardziej narażoną grupą wiekową, bez względu na płeć, są osoby powyżej 65. roku życia
Osteoporoza jest znacznie bardziej powszechnym schorzeniem u kobiet, co ma związek z wcześniejszym występowaniem u nich menopauzy niż andropauzy u mężczyzn
Ze względu na coraz powszechniejsze występowanie osteoporoza została wpisana na listę chorób cywilizacyjnych. U kobiet zaczyna się dużo wcześniej niż u mężczyzn. Badania wykazały, że w Polsce w ciągu roku odnotowuje się ok. 12 tys. złamań szyjki kości udowej, a potencjalnie osteoporozą zagrożonych jest aż 5 mln kobiet i 4 mln mężczyzn. Najczęściej złamania dotyczą kręgów kręgosłupa, kości ręki, kości szyjki udowej. Osteoporoza to obniżona masa kostna i zaburzenia struktury tkanki kostnej, które prowadzą do zwiększenia jej kruchości i w konsekwencji – złamań. U kobiet po menopauzie oraz u osób predysponowanych utrata masy kostnej jest przyspieszona i waha się od 3 do 5% rocznie.
Pierwszym zwiastunem osteoporozy są bóle pleców podczas schylania oraz bóle nóg spowodowane długim staniem i chodzeniem. Zauważalnym objawem jest obniżenie wzrostu.
Zmierz się
Jedną z najważniejszych przyczyn osteoporozy u kobiet jest występujący już w wieku okołomenopauzalnym niedobór estrogenow. Szczególnie często osteoporoza pojawia się u kobiet szczupłych. To, jaką masę kostną osiągamy w ciągu życia, w dużym stopniu zależy od czynników genetycznych. Wyraźne, stopniowe zmniejszanie się masy kostnej w organizmie zaczyna się od około 40. roku życia i postępuje w tempie ok. 1% rocznie. Po pięćdziesiątce ten proces narasta lawinowo.
Ruszaj się i jedz zdrowo
W zwalczaniu osteoporozy bardzo ważna jest profilaktyka. W tym wypadku po prostu dieta bogata w wapń, który jest głównym budulcem kości. Najlepszym jego źródłem są produkty mleczne, gdyż wapń w nich zawarty jest przyswajany przez organizm aż w 30%, zaś ten znajdujący się w produktach roślinnych – tylko w kilkunastu. Dzienne zapotrzebowanie na wapń waha się w granicach 1000–1500 mg. Polacy średnio spożywają zaledwie 400 mg wapnia. Dlatego też konieczna jest modyfikacja sposobu odżywiania.
Aby wapń dobrze się wchłaniał, potrzebna jest witamina D₃. W wystarczającej ilości produkuje ją skora, gdy spędza się na dworze w dni słoneczne co najmniej kwadrans. Ważna jest też tzw. profilaktyka złamaniowa. Osoby starsze powinny tak przeorganizować mieszkanie, by nie narażać się na upadki. Najlepiej więc usunąć dywany i pooznaczać progi. Ważne jest też, by zadbać o okulary odpowiednie do wady wzroku, bo właśnie potknięcia o zadarte dywany i niedowidzenie to najczęstsza przyczyna złamań.
Nie daj się chorobie
Istotą leczenia osteoporozy jest zapobieganie złamaniom i podobnym urazom. By przyniosło rezultat, musi być przeprowadzone konsekwentnie i długotrwale, do końca życia pacjenta.
W leczeniu osteoporozy stosuje się kombinację dwóch rodzajów leków, które dzięki odmiennemu działaniu doskonale się uzupełniają. Pierwszy z nich hamuje komórki odpowiedzialne za niszczenie kości i w tej grupie środków możemy wyróżnić: estrogeny, kalcytoninę, raloksyfen i bisfosfoniany. Drugi rodzaj leku ma na celu pobudzanie odbudowy kości. W tej grupie znajdują się rożne preparaty wapnia i witaminy D, fluorki i parathormon (PTH).
Obecnie najpowszechniej stosowane są leki powodujące ograniczenie ubytku masy kostnej. Preparaty odbudowujące są rzadziej stosowane, a ich skuteczność dość wątpliwa.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dzienne zapotrzebowanie na wapń
- 3 szklanki mleka,
- 2 szklanki mleka i 2 plasterki sera żółtego,
- szklanka jogurtu naturalnego, 200 g sera twarogowego i 200 g sardynek,
- szklanka kefiru, 100 g soi, 2 plasterki sera żółtego i 100g boćwiny
Osteoporoza wtórna
Przyczyną tzw. osteoporozy wtórnej są m.in.: zaburzenia hormonalne, przewlekłe choroby układu pokarmowego, choroby narządu ruchu, choroby nerek i wątroby. Skłonność do tej choroby może mieć także podłoże genetyczne. Dziedziczy się ją po matce.
Rozwój tkanki kostnej
W okresie pokwitania przyrasta aż 40% masy kostnej. W wieku 30–40 lat układ kostny się stabilizuje. Między 40. a 50. rokiem życia zaczyna się fizjologiczna utrata masy kostnej. U zdrowych dorosłych jej spadek szacuje się na prawie 1% rocznie.
Dorota Słomczyńska