Cukrzyca typu 2 to przewlekłe schorzenie metaboliczne, które polega na zaburzeniu mechanizmów, w jakich organizm korzysta z glukozy. Coraz częściej diagnozowana jest u dzieci i nastolatków, a szczególnie u tych zmagających się z nadwagą.
Cukrzyca należy dzisiaj do chorób cywilizacyjnych. W Polsce cierpi na nią około 2 mln osób. Światowa Organizacja Zdrowia prognozuje, że w 2030 roku na świecie chorych będzie nawet 360 mln ludzi. Winna jest znacząca nadwaga i brak ruchu. Jeśli stężenie cukru we krwi o dowolnej porze dnia przekracza 200 mg%, a na czczo (co najmniej 8 godzin po spożyciu posiłku) przekracza 125 mg% oraz 2 godziny po doustnym teście po przyjęciu 75 g glukozy jest większe bądź równe 200 mg%, mamy do czynienia z cukrzycą typu 2.
Dwa typy cukrzycy
Wyróżnia się dwa typy cukrzycy. Cukrzyca typu 1, zwana insulinozależną (ang. insulin dependent diabetes mellitus – IDDM), występuje najczęściej u dzieci i osób młodych, choć zdarza się, że zapadają na nią osoby starsze. Leczenie wymaga stałego podawania insuliny. Na ogół ujawnia się ostrymi objawami klinicznymi, jak: wzmożone pragnienie, wielomocz, ubytek masy ciała, narastające osłabienie, aż do zaburzeń świadomości.
Jednak zagrożeniem dla ludzkości jest cukrzyca typu 2 – insulinoniezależna (ang. non-insulin dependent diabetes mellitus – NIDDM). Chorzy są mało wrażliwi na działanie insuliny. Mówi się, że są insulinooporni.
Czy to już epidemia?
Lekarze obserwują wzrost zachorowań na cukrzycę typu 2. Chociaż zwykle dotyczy osób starszych – czasami nazywana jest nawet cukrzycą starczą – ze względu na epidemię otyłości wiek zachorowania na ten rodzaj cukrzycy znacznie się obniżył. Nikogo już nie dziwi, że obecnie występuje coraz częściej u otyłych dzieci. Niemal połowa dzieci z rozpoznaną cukrzycą cierpi na jej odmianę insulinoniezależną.
– Z badań wynika, że do grup zwiększonego ryzyka należą także osoby młode z nadwagą lub otyłością. I tak jak w przypadku osób starszych, prowadzące tryb życia charakteryzujący się małą aktywnością fizyczną oraz mające krewnych pierwszego stopnia chorujących na cukrzycę – wylicza prof. Anna Czech, Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych i Diabetologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego.
Na związek między otyłością a cukrzycą typu 2 wskazują liczne obserwacje kliniczne.
– Około 80 procent przypadków cukrzycy typu 2 kojarzy się z nadwagą lub otyłością. W 30 procentach przypadków znacznej otyłości, szczególnie brzusznej, stwierdza się upośledzoną tolerancję glukozy lub cukrzycę. W populacji ludzi otyłych występuje blisko czterokrotnie większa chorobowość z powodu cukrzycy typu 2 w porównaniu z osobami o prawidłowej masie ciała – zauważa prof. Czech.
Cukrzyca typu 2 może także dopaść kobiety z dużą liczbą porodów w wywiadzie, te, które urodziły dziecko ważące ponad 4,5 kg oraz te, u których rozpoznano cukrzycę ciążową. Na liście zagrożonych są również osoby chorujące na nadciśnienie tętnicze, z małym stężeniem HDL-cholesterolu lub dużym stężeniem trójglicerydów. Na tego typu cukrzycę narażeni są również ci, u których stwierdzono upośledzenie tolerancji glukozy lub nieprawidłową glikemię na czczo, czyli tzw. stan przedcukrzycowy.
Cukrzyca może przez wiele lat przebiegać bezobjawowo. Osoby z nierozpoznaną chorobą mają zwiększone ryzyko rozwoju miażdżycy, a co za tym idzie – są narażone m.in. na zawał serca, udar mózgu lub tzw. stopę cukrzycową.
- Aby wcześnie wykryć obecność cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego, należy u osób z grup zwiększonego ryzyka wykonywać profilaktyczne badania stężenia glukozy w krwi – wyjaśnia prof. Anna Czech.
Zmień dietę
Podstawową metodą leczenia cukrzycy typu 2 jest zmiana diety, utrata wagi oraz regularna aktywność fizyczna. Jeśli to nie skutkuje, przepisuje się leki. Ważna jest ścisła współpraca pacjenta z lekarzem. Leczenie cukrzycy typu 2 zależy od stężenia glukozy we krwi pacjenta. Wartością graniczną jest 300 mg/dl (16,7 mmol/l). Jeśli stężenie osiąga mniejsze wartości, zwykle lekarz zaleca lek przeciwcukrzycowy w tabletkach (metformina) i modyfikację stylu życia (ruch i dieta). Gdy przekracza 300 mg/dl (16,7 mmol/ l), konieczne jest podawanie insuliny w zastrzykach. Z czasem, po unormowaniu glikemii, można ją odstawić.
Cukrzyca wywołuje liczne powikłań. Na świecie co kilka sekund z powodu cukrzycy amputuje się stopę. Jest najczęstszą przyczyną ślepoty. Najczęściej dializowani są chorzy z powodu niewydolności nerek na tle cukrzycowym.
Profilaktyka obejmuje utrzymanie odpowiedniej masy ciała. Regularna aktywność fizyczna prowadzi do zmniejszenia insulinooporności. Najlepszy jest szybki marsz – tzw. do zadyszki, najlepiej 30 minut codziennie lub przynajmniej 3 razy w tygodniu.
Jak rozpoznać cukrzycę typu 2?
Cukrzycy typu 2 może towarzyszyć zmęczenie, zwłaszcza po posiłku, senność w ciągu dnia oraz po posiłkach, nadmierny apetyt krótko po posiłku, ochota na słodycze, zwiększone pragnienie, częste oddawanie moczu, utrata wagi i masy mięśniowej oraz wysokie ciśnienie tętnicze.
Dorota Słomczyńska