Z rakiem szyjki, podobnie jak z rakiem piersi, można wygrać. Trzeba tylko bacznie obserwować swoje ciało – mówi ginekolog Łukasz Sroka
Czy rak szyjki macicy to jedyna poważna choroba grożąca temu organowi? Kiedy kobiety są najbardziej narażone na to schorzenie?
– Istnieją jeszcze zmiany na szyjce takie jak ektopia czy nadżerka oraz tzw. stany przedrakowe, ale rak szyjki to najpoważniejsze schorzenie tego narządu. Ocenia się, że jest trzecim co do częstości występowania nowotworem złośliwym narządów płciowych u kobiet. W krajach rozwijających się występuje bardzo często, zajmując nawet drugą pozycję, podczas gdy w krajach wysoko rozwiniętych znajduje się zwykle na 9–10 pozycji. Grupą najbardziej narażoną na zachorowanie są kobiety między 20. a 70. r.ż., a szczyt zachorowań przypada między 40. a 60. rokiem życia. Kobiety przed dwudziestką właściwie nie chorują, u tych po siedemdziesiątce również niezwykle rzadko pojawia się ten rak. To znaczy, że powiązany jest z aktywnością seksualną.
Czy hormony to jedyna przyczyna? Czy jedne z nas są na niego bardziej narażone od innych?
– Znakomita większość raków szyjki powstaje na podłożu zmian infekcyjnych związanych z zakażeniem wirusem HPV, czyli brodawczaka ludzkiego. Ogromne znaczenie ma wiek rozpoczęcia współżycia – im jest niższy, tym większe ryzyko zakażenia ze względu na mniejszą dojrzałość, także odpornościową, szyjki macicy oraz większą jej wrażliwość. Szczególnie narażone są więc młode dziewczęta podejmujące współżycie z dużo starszymi, tzw. doświadczonymi partnerami, u których, z racji posiadania wielu partnerek, prawdopodobieństwo obecności wirusa jest bardzo duże. Im dłużej natomiast wirus jest obecny w organizmie kobiety, tym większe ryzyko zachorowania. Dlatego późniejsza inicjacja seksualna zmniejsza ryzyko zarażenia HPV, a tym samym zachorowania.
Ile z nas jest nosicielkami wirusa?
– Większość kobiet w pewnym wieku ma za sobą infekcję HPV. Nie wszystkie jego szczepy stwarzaj ryzyko raka, ale wiele z nich tak. Czas to czynnik kluczowy w tej chorobie – również dlatego, że ten rak długo się rozwija, nie pojawia się z dnia na dzień. Ten proces trwa przynajmniej kilka lat zanim pojawi się inwazyjna postać raka.
Po czym możemy poznać, że coś poważnego nam dolega?
– Rak szyjki jest nowotworem, który objawia się mało specyficznie – często nie daje dolegliwości bólowych w początkowych stadiach rozwoju. Pierwszym objawem są zwykle krwawienia występujące po stosunku albo między miesiączkami bez jakiejś wyraźnej przyczyny, a utrzymujące się przez kolejne cykle. Mogą to też być krwiście zabarwione upławy o nieprzyjemnym zapachu. Ale jeśli kobieta nie poddaje sie kontroli ginekologa, to takie objawy może zignorować – złożyć je na karb np. jakiejś infekcji czy krwawień związanych z cyklem. Inwazyjny rak szyjki może mieć postać narośli albo wgłębienia. Krwawienia występują przy obu postaciach.
Jak często poddawać się kontroli lekarza? Czy szczepionka jest rozwiązaniem?
– Najważniejsze są regularne wizyty w gabinecie ginekologicznym. Każda kobieta począwszy od 21 r. ż. powinna raz w roku zgłosić się do ginekologa, który oprócz badania zrobi wymaz potrzebny do badania cytologicznego, które pozwoli stwierdzić obecność zmian i stan ich zaawansowania. Jeśli chodzi o szczepionkę, trzeba przede wszystkim wyjaśnić, że nie jest to szczepionka przeciwko rakowi szyjki macicy, ale przeciw onkogennym szczepom wirusa HPV. Jest ich przynajmniej kilkanaście. Odporność daje podanie szczepionki przed rozpoczęciem współżycia. W Polsce bezpłatnie szczepi się czternastolatki, ale wiemy też, że odporność w pewnym stopniu podnosi też podanie szczepionki kobiecie już zarażonej wirusem. Szczepionkę podaje się dopiero od kilkunastu lat, dlatego nie wiemy jeszcze jak duża jest jej skuteczność.
Rozmawiała Karolina Kasperek
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Rak szyjki macicy
Rak szyjki macicy to schorzenie wywoływane w ok. 4/5 przypadków przez wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). We wczesnych stadiach jest wyleczalny. Najskuteczniejszą profilaktyką raka szyjki są regularne badania cytologiczne.
Czynniki zwiększające ryzyko raka szyjki macicy:
- palenie papierosów
- wczesna inicjacja seksualna
- duża liczba partnerów seksualnych
- wiek rozrodczy
- niski status socjoekonomiczny
- duża liczba ciąż i porodów
- długotrwałe (kilka lat) przyjmowanie doustnych środków antykoncepcyjnych