Spory o pieniądze i majątek, także między mężem i żoną, są nierzadko przyczyną ostrych konfliktów. Zwłaszcza wtedy, gdy dojdzie do rozwodu lub separacji i podziału wspólnego dorobku. Warto więc wiedzieć, jakie konsekwencje w sferze majątkowej niesie zarówno zawarcie małżeństwa, jak i jego ustanie.
Kilka majątków
Zgodnie z art. 31 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa zwana również ustawową. Obejmuje ona przedmioty nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Jednocześnie każdy z małżonków posiada swój majątek osobisty. Składają się na niego te przedmioty, które nabyli oni przed powstaniem wspólności ustawowej. Majątek osobisty każdego z małżonków może powiększyć się także w czasie trwania małżeństwa. Do majątku osobistego zalicza się też przedmioty służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, takie jak: odzież, zegarek, okulary, aparat słuchowy. Wyjątek stanowi renta z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy. Wchodzi ona bowiem do majątku wspólnego.
Zasada surogacji
W odniesieniu do majątku osobistego małżonków ma zastosowanie tzw. zasada surogacji. Polega ona na tym, że do tego majątku wchodzą także dobra nabyte w zamian za składniki majątku osobistego. Jeśli np. jeden z małżonków sprzeda odziedziczone grunty i kupi za nie mieszkanie w mieście, to wejdzie ono do jego majątku osobistego. Należy do niego również:
- spłata z tytułu udziału we współwłasności rzeczy lub z tytułu udziału spadkowego;
- nieruchomość uzyskana przez małżonka w wyniku scalenia gruntów w zamian za objętą scaleniem nieruchomość stanowiącą składnik jego majątku osobistego;
- nieruchomość zamienna albo odszkodowanie za należącą do majątku osobistego nieruchomość objętą wywłaszczeniem.
Trzeba pamiętać, że mąż i żona mogą samodzielnie zarządzać wspólnymi dobrami. Jednak w sprawach dużej rangi konieczna jest zgoda drugiego małżonka. Art. 37 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego wymaga jej m.in. przy sprzedaży i kupnie nieruchomości, wydzierżawieniu gospodarstwa rolnego, darowiźnie z majątku wspólnego. Z majątku wspólnego wierzyciele mogą domagać się spłaty długów, jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego. Jeżeli mąż bądź żona zaciągnęli zobowiązanie bez zgody odpowiednio żony lub męża, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego lub dochodów dłużnika mimo, że wchodzą one do majątku wspólnego.
Wspólność ustawowa między małżonkami trwa – co do zasady – dopóki istnieje małżeństwo. Wcześniejsze jej ustanie może nastąpić w razie zawarcia przez małżonków umowy, tzw. intercyzy. Dopuszcza się również jej zawarcie w czasie trwania małżeństwa.
Alicja Moroz
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Podział majątku, czyli rozdzielność majątkowa Zgodnie z art. 52 k.r.o, z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej. Może to nastąpić np. wtedy, gdy jeden z nich wskutek zaniedbywania obowiązków względem rodziny lub ulegania nałogom nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego albo go marnotrawi. Rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. W wyjątkowych przypadkach sąd może ustanowić rozdzielność majątkową z datą wcześniejszą, zwłaszcza wtedy, gdy mąż i żona żyli w rozłączeniu. Ustanowienia przez sąd rozdzielności majątkowej może żądać także wierzyciel jednego z nich. Wspólność ustawowa poza opisanymi wyżej przypadkami ustaje również w razie ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, ogłoszenia upadłości jednego z nich oraz orzeczenia separacji. Zgodnie z art. 43 k.r.o. małżonkowie mają w majątku wspólnym równe udziały. Jednak z ważnych powodów każdy może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z osobna przyczynił się do powstania tego majątku. Przy ocenie tego stopnia sąd weźmie również pod uwagę nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.