Kokietują niebiańską bielą, pastelowym fioletem lub subtelnym różem. Swoją nazwę zawdzięczają kształtowi kwiatów, których płatki są zrośnięte, przypominają więc ceramiczne dzwoneczki. Ogrodowe dzwonki to gatunki wysokie, o wzniesionych pędach. Nadają się do cięcia. Równie dekoracyjne są ich niskie odmiany, które zdobią ogródki skalne. Sadzić je można również w doniczkach.
Dzwonki to mało wymagające i łatwe w uprawie kwiaty. Otwierają pąki w połowie czerwca. Będą zdobić rabaty do końca lata.
W gruncie dzwonki rosną dobrze zarówno na glebach suchych, jak i średnio wilgotnych. Najlepsze są gleby gliniasto-próchniczne lub głęboko uprawione piaszczyste gliny rozluźnione dodatkiem torfu wysokiego lub wzbogacone dobrze rozłożonym obornikiem. Odczyn podłoża powinien być lekko kwaśny. W trakcie wegetacji rośliny powinny być regularnie podlewane i nawożone. Uprawiane w ogrodach gatunki wysokie wykorzystuje się do okolicznościowych kompozycji. Pędy kwiatostanowe ścina się po rozkwitnięciu pierwszych kwiatów, wtedy ich trwałość w wazonie jest najdłuższa.
Gatunki bylinowe rozmnaża się z nasion, które wysiewać można przez cały czerwiec. Kiełkują w temperaturze 18–20°C.
Dzwonek ogrodowy rozmnażany jest z nasion wysiewanych od maja do sierpnia. Zimuje w postaci rozety liści, a zakwita w kolejnym roku. Nasiona są drobne i kiełkują na świetle. Dlatego trzeba wymieszać je z piaskiem, a następnie wysypać, pokrywając cienką warstwą wcześniej przygotowanego podłoża. Dzwonki można też rozmnażać, dzieląc rośliny po kwitnieniu. Gatunki darniowe warto rozmnażać z sadzonek pędowych. U dzwonka równolistnego po przełamaniu pędów wycieka sok mleczny. Pozostawienie go uniemożliwi ukorzenienie sadzonek. Aby temu zapobiec, należy je na kilka sekund zanurzyć w letniej wodzie.
Gatunki wysokie
W ogrodach spotykamy gatunki wysokie, które zdobią rabaty i fronty domów. Do grupy tej należą:
- Dzwonek czosneczkolistny – dorasta do 40–60 cm. Zdobi szaro omszonymi liśćmi, a rozwijające się w lipcu kwiaty mają płatki ostro zakończone, w kolorach bieli lub kremu.
- Dzwonek boloński – nasz rodzimy gatunek występuje na stanowiskach słonecznych i w półcieniu. Osiąga wysokość 40–120 cm. Liście są zaostrzone, karbowane i drobno piłkowane, a pod spodem pokryte szarym kutnerem. Dolne mają długie ogonki, górne są siedzące. Jasnofioletowe kwiaty mają bardzo krótkie szypułki zebrane w szczytowych kwiatostanach. Kwitnie od lipca do września.
- Dzwonek szczeciniasty – charakteryzuje się prostymi i pojedynczymi pędami. Dolne liście są podłużnie lancetowate, górne lancetowate, pozbawione ogonka. Krótkie, jasnoniebieskie kwiaty rozwijają się w czerwcu i w lipcu.
- Dzwonek skupiony – dorasta do 15–70 cm. Pędy ma mocno omszone, niekiedy nagie i fioletowo nabiegłe. Liście są nierówno piłkowane, od spodu szaro omszone. Kwiaty rozwijają się od czerwca do września w kątach liści w zbitych kwiatostanach. Odmiany różnią się zarówno wysokością, jak i barwą kwiatów: Alba – kwiaty białe, wysokość 50 cm, Dahurica – purpurowe, wysokość 60–70 cm, Acaulis – fioletowe, wysokość 20–25 cm. Polecana do uprawy w doniczkach.
- Dzwonek szerokolistny (fot.1) – osiąga wysokość 50–120 cm. Liście są grubo piłkowane, błyszczące. Zdobi dużymi, niebieskimi kwiatami ułożonymi w groniaste kwiatostany. U odmiany Alba kwiaty mają białą barwę. Kwitnienie trwa od czerwca do sierpnia.
- Dzwonek ogrodowy (fot. 2) – roślina dwuletnia, osiąga wysokość 50– 90 cm. Liście są szorstko omszone i tworzą przyziemną rozetę. Ułożone w grono duże kwiaty są białe, niebieskie lub różowe. Kwitnie w czerwcu i lipcu.
- Dzwonek brzoskwiniolistny – kolejny rodzimy gatunek spotykany w jasnych, suchych lasach, w zaroślach i na łąkach, a także w terenach górskich. Osiąga wysokość 30–90 cm. Ta zimozielona bylina ma proste, nagie, niekiedy tylko lekko omszone pędy. Charakteryzuje się nagimi, sztywnymi i na brzegach piłkowanymi liśćmi. Dzwonek brzoskwiniolistny kwitnie w czerwcu i w lipcu. Kwiaty są duże, jasnoniebieskie, a u niektórych odmian także białe.
- Dzwonek jednostronny (fot. 3) – pospolity gatunek występujący na terenie całego kraju w zaroślach, ugorach i na miedzach. Osiąga wysokość 20–100 cm. Jasnofioletowe kwiaty ułożone są w jednostronnym gronie. Kwitnienie rozpoczyna się w czerwcu i trwa do września.
Gatunki niskie
Do roślin doniczkowych zaliczamy gatunki niskie. Należą do nich:
- Dzwonek darniowy – dziko występuje w Karpatach. Rozrasta się szybko, ale rośliny osiągają wysokość zaledwie 10–25 cm. Delikatne, jasnoniebieskie kwiaty pojawiają się od czerwca do lipca.
- Dzwonek karpacki (fot. 4) – dorasta do 15–40 cm. Pędy są wiotkie i delikatne, a liście sercowato-jajowate. Dzwonek karpacki kwitnie od czerwca do września, a błękitne kwiaty osadzone są pojedynczo lub po kilka na szypułkach. Odmiany mają kwiaty w różnych barwach: Andersen Blue i Andersen White to mieszańce zwarte o dużych, niebieskich lub białych kwiatach, osiągają wysokość 15 cm. Do cennych odmian należą również White Clips i Light Blue Clips.
- Dzwonek drobny – kolejny rodzimy gatunek występujący w Karpatach. Rośliny o wysokości 5–15 cm tworzą zwartą darń. Kwitnienie trwa od czerwca do sierpnia. Kwiaty są drobne, niebieskie lub białe, ułożone w kilkukwiatowe, jednostronne, przewieszające się grono.
- Dzwonek równolistny – to gatunek o długich, kruchych pędach pokrytych sercowatymi, ząbkowanymi liśćmi na długich ogonkach. Kwitnie od lipca do września. Kwiaty są drobne i mają niebieską barwę. Dzięki zabiegom hodowlanym uzyskano odmiany o kwiatach większych, średnicy około 3 cm, barwy białej i niebieskiej. Biało kwitną Alba i Kristall Weiss, natomiast niebieskie kwiaty mają: Mayii, Norsk, Kristall Blau i Stella Blau. Roślina uprawiana jest w mieszkaniach i jedynie latem może być eksponowana w ogrodach.
- Dzwonek dalmatyński – osiąga wysokość zaledwie 10 cm. Fioletowe kwiaty rozwijają się od czerwca do sierpnia. Mają zaokrąglone, wywinięte płatki.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Choroby i szkodniki
Dzwonki należą do gatunków rzadko chorujących i porażanych przez szkodniki. Przy dużej wilgotności powietrza i nadmiernym zagęszczeniu mogą pojawić się plamistości liści wywoływane przez grzyby. W podobnych warunkach mogą być porażane szarą pleśnią. Może też pojawić się rdza dzwonka. W mieszkaniach rośliny mogą być atakowane przez przędziorki, a w gruncie – przez larwy skoczków.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dorota Słomczyńska
