Irysy, piwonie, dalie i kanny to kwiaty, które zdobią ogród wiosną i latem. Zbliżający się wielkimi krokami koniec lata jest najlepszym czasem na ich rozmnażanie. Ale choć samodzielne przygotowanie sadzonek to duże wyzwanie dla początkującego miłośnika roślin. Warto spróbować.
Najprostszym i najskuteczniejszym sposobem rozmnażania roślin jest ich podział. Ale nie każda wieloletnia roślina, choć jest byliną, nadaje się do podziału. Te, które mają korzeń palowy, czyli długi jak np. marchew lepiej rozmnażać przez wysiew nasion. A należą do nich m.in. gipsówki, maki i łubiny. Pozostałe byliny rozmnażać można przez dzielenie karp, czyli oddzielenie części rośliny, które będą zdolne do samodzielnego życia i dalszego rozwoju. Należy pamiętać, by do podziału wybierać zdrowe rośliny o dobrze rozwiniętym systemie korzeniowym
Karpy i kłącza
Metodę najczęściej stosuje się, by odmłodzić kolekcję bylin i uzyskać roślinę identyczną z mateczną. W praktyce ogrodniczej dzieli się karpy i kłącza. Karpa jest organem trwałym, obejmującym nasady pędów z korzeniami przybyszowymi oraz korzenie pierwotne. U podstawy pędów lub w górnej części korzeni powstają u karp pąki odnawiające. Karpy tworzą m.in. byliny i niektóre gatunki krzewów. Kłącze natomiast jest przekształconym pędem rosnącym pod ziemią, najczęściej poziomo, czasem skośnie, a rzadziej pionowo. Niekiedy może być też widoczne na powierzchni podłoża. W kłączach gromadzone są materiały zapasowe. Mają zróżnicowanąbudowę – mogą być grube i krótkie lub cienkie i długie. Najczęściej podziału dokonuje się co 4–6 lat. Rośliny o krótkiej żywotności, np. irysy, rozmnażać należy częściej, co 2–3 lata. Rzadziej z kolei dzieli się rośliny długowieczne, np. piwonie. Przez podział karp dzieli się m.in. ostróżkę trwałą, tawułkę, fiołka rogatego, bodziszka wielkopłatkowego oraz floksa wiechowatego i szydlastego.
Prawidłowo rozmnożyć
Rośliny przeznaczone do podziału należy wykopać i skrócić ich część nadziemną. Luźniejsze karpy można rozrywać, a te bardziej zbite zaleca się rozciąć nożem lub szpadlem. Przy okazji tych prac warto zaostrzyć dolną krawędź szpadla na zwykłej szlifierce. Należy również pamiętać, by skrócić nadmiernie długie korzenie. Oddzielone części rośliny warto posadzić od razu na stałe miejsce w ogrodzie.
W przypadku piwonii chińskiej najlepszym terminem podziału karp jest początek września. W tym okresie są już dobrze widoczne nabrzmiałe pąki odnawiające u podstawy pędów. Przed wykopaniem karpy pędy należy przyciąć kilka centymetrów nad ziemią. Po wyjęciu roślin z podłoża delikatnie się je otrzepuje, aby usunąć resztki ziemi. Aby uniknąć łamania się korzeni, karpy pozostawia się do następnego dnia w suchym i przewiewnym miejscu. Przywiędnięty system korzeniowy jest odporniejszy na uszkodzenia mechaniczne. Karpy można rozrywać lub rozcinać nożem w taki sposób, aby na każdej otrzymanej części widocznych było kilka pąków. Aby otrzymać większą liczbę roślin, można bardziej je dzielić – na fragmenty jednooczkowe. Uzyskane po podziale części roślin sadzi się bezpośrednio na miejsce stałe w ten sposób, aby pąki znajdowały się 2–3 cm pod powierzchnią podłoża. Zbyt głębokie sadzenie jest często przyczyną słabego kwitnienia, a w skrajnych przypadkach – nawet jego braku. Ponieważ piwonie mogą rosnąć na jednym miejscu przez wiele lat, stanowisko dla nich powinno być starannie przygotowane. Gleba powinna być dokładnie odchwaszczona, żyzna, o odczynie lekko kwaśnym. Należy wybrać stanowisko słoneczne lub tylko lekko ocienione. W surowe, bezśnieżne zimy dobrze jest okryć rośliny, zwłaszcza w pierwszym roku po podziale, warstwą liści lub gałązek drzew iglastych.
Konwalie i irysy
Przez podział kłączy dzieli się konwalie oraz kosaćce, zwane również irysami. Kłącza tworzą m.in. kosaćce niemiecki, syberyjski i niski.U kosaćca niemieckiego kłącza są krótkie, grube i mięsiste, u syberyjskiego i niskiego – nieco cieńsze. Kłącze rozrasta się poprzez grubienie tylko nasad nadziemnych części wegetatywnych. Odcinek kłącza, z którego wyrósł kwiatostan, obumiera po kwitnieniu i dlatego u roślin rosnących zbyt długo na tym samym miejscu bez dzielenia widoczne są na powierzchni podłoża stare odcinki kłączy. Z tego względu podział powinien być przeprowadzany często, średnio co 2–3 lata. Podziału kłączy dokonuje się we wrześniu. Możliwy jest także termin wiosenny, w kwietniu, jednak w praktyce jest on rzadszy, gdyż dzielone wiosną rośliny słabiej kwitną. Wyglądają ponadto mniej dekoracyjnie ze względu na konieczność przycięcia liści. Kłącze dzieli się w miejscach przewężenia na części zawierające przynajmniej jeden, silnie skrócony pęd zakończony pióropuszem liści i kilkoma korzeniami. Zarówno korzenie, jak i liście trzeba przyciąć na długość około 10 cm i nowe części zasadzić płytko, tuż pod powierzchnią ziemi. W razie większych ran powstałych u roślin podczas dzielenia warto je zasypać sproszkowanym węglem drzewnym.
U konwalii majowej kłącze jest cienkie, długie i rozgałęzione. W jego węzłach tworzą się pąki, z których wyrastają boczne rozgałęzienia lub części nadziemne. Warto dodać, że tworzące się pąki mogą być dwojakiego rodzaju: jedne są wydłużone i ostro zakończone – rozwiną się z nich liście, drugie są grubsze i zaokrąglone – powstaną z nich pędy kwiatostanowe i liście. Najkorzystniejszym terminem podziału konwalii jest wrzesień. Podzielone fragmenty kłączy należy sadzić w cieniu drzew i krzewów, gdyż na takich stanowiskach kwitnienie jest najobfitsze.
Irysy łatwo się dzieli
Kosaćce bylinowe dzielimy tak, by każda część kłącza miała tzw. oczko, czyli miejsce, skąd wyrasta łodyga. Tak przygotowanej sadzonce należy przyciąć liście na wysokość około 5 cm.
BJ