Przepuklina to inaczej wysunięcie się jakiegoś organu lub fragmentu tkanki z miejsca, w którym normalnie powinny się znajdować i uwypuklenie ich do sąsiadującej przestrzeni.
Najczęściej spotykanym typem tego schorzenia są przepukliny brzuszne. W ich przypadku uwypukleniu ulega zwykle część jelita lub dolny fragment otrzewnej, stanowiący tłuszczowy fartuch dla niższych partii jelit grubego i cienkiego. Narządy w jamie brzusznej i klatce piersiowej znajdują się bowiem w czymś w rodzaju worka, którego ściany utworzone są z warstw mięśni i innych tkanek. Jeśli w którymś miejscu stają się słabsze, pojawi się tam przepuklina.
Dźwiganie może ją ujawnić
Przepuklina brzuszna może mieć charakter wrodzony. Oznacza to, że będzie obecna już przy urodzeniu. Może też pojawić się z biegiem lat w miejscach, gdzie ściany mięśniowego worka są słabsze, cieńsze, łatwiej się rozciągają. Jeśli ciśnienie wewnątrz jamy brzusznej wzrośnie, spowoduje nacisk na te miejsca, a w konsekwencji – wypadanie zawartości jamy brzusznej.
Kiedy to ciśnienie rośnie? W wielu całkiem zaskakujących sytuacjach. Może to być chroniczny (przewlekły) kaszel czy zwiększenie ilości płynów w jamie brzusznej, jak to ma miejsce w przebiegu puchliny brzusznej. Większe ciśnienie pojawia się też przy tzw. dializie otrzewnowej – metodzie stosowanej do oczyszczania organizmu z toksyn przy niewydolności nerek. Przyczyną zwiększonego ciśnienia mogą też być guzy w jamie brzusznej. Ale oczywiście ciśnienie wzrasta także, kiedy podniesiemy większy ciężar, przy wzmożonym wysiłku przy wypróżnianiu albo oddawaniu moczu, a także z powodu wszelkich urazów brzucha. Ciąża i otyłość brzuszna również mogą prowadzić do pojawienia się przepukliny.
Jak rozpoznać
Jedną z postaci przepukliny brzusznej jest przepuklina pachwinowa, stanowiąca 3/4 wszystkich przypadków. Kiedy mamy z nią do czynienia, większość ludzi zauważa kuliste uwypuklenie w pachwinie lub w dole brzucha. Uwypuklenie przybiera postać miękkiego guza, który na początku choroby pozwala się odprowadzić z powrotem do jamy brzusznej. Może się pojawić pieczenie, ciągnięcie albo ostry ból w tym miejscu za sprawą zapalenia nerwu pachwinowego. Ból czasem promieniuje na inne części ciała – przy dźwiganiu ciężarów, kaszlu bądź wypróżnianiu się. Często też pacjenci mają uczucie pełności w pachwinie, zwłaszcza podczas ruchu. Z ostrym, nagłym bólem mamy do czynienia, kiedy przepuklina pojawia się w wyniku podniesienia zbyt dużego ciężaru. Ale wielu chorych nie rejestruje żadnych innych objawów poza uczuciem pełności w okolicy pachwiny. Brak dokuczliwych objawów nie oznacza, że nic nam nie grozi. Bardzo niebezpieczne jest ugrzęźnięcie fragmentu jelita albo otrzewnej w worku przepuklinowym. Kiedy jelito naturalnie się powiększy, może nastąpić problem z przepływem krwi, a konkretnie jego niedokrwienie. Może to powodować silny ból, mdłości i wymioty, co sygnalizuje niedrożność jelit. Gorączka może świadczyć o zdławionym, martwym już kawałku jelita. Podobnie jest z przepukliną udową. Przepuklina pępkowa zaś potrafi pojawić się bez żadnego związku ze zwiększonym ciśnieniem w jamie brzusznej. Jest charakterystyczna dla kobiet w ciąży i tych z nadwagą, ale stanowi przede wszystkim objaw niegroźnej wady wrodzonej u niemowląt. Komplikacje są podobne jak w pachwinowej. Przepuklina może też pojawić się w bliźnie pooperacyjnej.
Pomaga jedynie chirurgia
Przepuklinę pachwinową czy pępkową łatwo stwierdzić w standardowym badaniu lekarskim. Przepuklina przełykowa, zlokalizowana w klatce piersiowej, może wymagać badań obrazowych, jak rentgen czy tomografia komputerowa.
W zasadzie nie istnieje inna metoda leczenia przepukliny niż zabieg chirurgiczny. Wykonuje się go w najbardziej dogodnym momencie, tzn. kiedy pacjent jest w dobrym stanie zdrowotnym, a ryzyko powikłań – najmniejsze. Konieczność natychmiastowego zabiegu zachodzi w sytuacji, kiedy występują silne dolegliwości bólowe i inne objawy. Operacja może przybrać klasyczny kształt – z otwieraniem powłok brzusznych i kilkucentymetrowym nacięciem, ale może też być przeprowadzona za pomocą laparoskopii, czyli z kilkoma półcentymetrowymi nacięciami w jamie brzusznej. Typ operacji i jej termin ustala chirurg. Zabieg polega na uzupełnianiu ubytków w powięzi, czyli tkance, która ma utrzymywać narządy we właściwym miejscu w jamie brzusznej. Wykorzystuje się do tego syntetyczne siatki. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym (laparoskopia) albo miejscowym (część zabiegów klasycznych).
Bez względu na rodzaj operacji leczenie przepukliny zwykle oznacza bardzo krótki pobyt w szpitalu. Mimo tego, że dolegliwości bólowe mogą doskwierać nawet trzy dni, to szybko można wrócić do normalnej aktywności. Lekarze zalecają w ogóle, by jak najszybciej zacząć chodzić. Ma to przywrócić prawidłową perystaltykę, czyli funkcję jelit. Za kółko można usiąść już po tygodniu. Pełną sprawność operowane tkanki uzyskują po mniej więcej 100 dniach, a nawroty choroby występują u raptem 2% operowanych.
Karolina Kasperek